để làm một mentor thật ngầu, phải làm sao?
thực hành kiến thức từ lớp Live "Nhà máy đóng gói ý tưởng" của Mở :))
Mình rất may mắn có cơ hội được làm mentor cho các bạn trẻ cùng ngành công nghệ hoặc trái ngành, cũng như các bạn trẻ chung cộng đồng ngoài lề (Điếc, LGBTQA+ với mình). Dù là mentor chính thức hay không chính thức, mình cũng học được rất nhiều mỗi khi có dịp được giúp đỡ mọi người.
Có rất nhiều phẩm chất tạo nên một người mentor thành công, mỗi người sẽ có một công thức khác nhau. Bản thân mình nghĩ rằng một mentor giỏi không cần phải quá giỏi về chuyên môn, mà cần biết tạo một môi trường thật thoải mái và an toàn cho mentees toả sáng.
Mình có tổng cộng bốn đúc kết:
Người kết nối
Người quan sát
Người nâng đỡ
Người chân thành
—-
Người kết nối
Mình tin rằng một người mentor giỏi sẽ làm rất giỏi nhiệm vụ của người kết nối. Người kết nối là gì? Đó là giới thiệu mentee của mình với những người khác mà bạn nghĩ mentee sẽ rất muốn gặp gỡ và trò chuyện. Lý do vì, việc hỗ trợ mở rộng được vòng tròn quan hệ của mentee sẽ làm mentee thích tìm hiểu hơn về công việc và dựng xây một tầm nhìn rộng và phong phú hơn về thế giới. Bạn không chỉ là người lái đò, mà còn là cây cầu bắc qua sông vững chắc.
Khi mình mentor ở công ty hoặc ở fellowship, mình luôn luôn cố gắng làm người kết nối mentee của mình với những người thú vị khác ở công ty mà mình nghĩ mentee sẽ thích gặp. Nhất là khi những người đó không nằm trong vòng kết nối sẵn có của chúng mình (intern/mentee và đồng nghiệp cùng team, cùng tổ chức). Kết quả hầu hết những người mình giới thiệu với nhau chơi và nói chuyện rất hợp, cái cầu nối của mình giúp cho mentee của mình có thể dựa vào không chỉ mình mà còn nương nhờ được nơi người mình đã giới thiệu nữa.
Người quan sát
Một mentor tốt có khả năng quan sát VÀ không ngại chỉ ra những điều hay và tốt đẹp mà mentee của mình đã làm được. Khi bạn nhận thấy mentee của mình làm rất tốt ở một dự án, dù đóng góp nhỏ đến đâu, không nên tiếc một hai lời khen ngợi. Không nhất thiết chỉ khen đơn giản như là “Em làm tốt lắm!”, nếu bạn biết khen cụ thể, khen có ý nghĩa, “Hôm nay Thu Anh thấy em viết cái đoạn documentation này rất ngắn gọn dễ hiểu đấy, chúng ta có thể đưa cái này vào slides demo cho sếp tuần sau!”, lời khen đấy sẽ rất có ý nghĩa với mentee của bạn.
Sếp của mình là một mentor như vậy, dù bận trăm bề nhưng khả năng quan sát của cô rất tinh nhạy. Mỗi lần chúng mình có buổi gặp 1-1, cô luôn luôn lắng nghe và khen ngợi mình bằng lời khen ý nghĩa: mình có khả năng viết technical documentation tốt; mình có khả năng nghiên cứu chi tiết và giải quyết vấn đề sáng tạo; cô và mọi người rất may mắn khi có mình trong team. Khỏi cần nói, mình luôn luôn cảm thấy được tôn trọng và có thể phát huy hết nguồn lực của mình làm việc thật tốt.
(vừa lúc mình cũng có hai bài viết về cách tán dương chân thành: tell your heroes & useful praise)
Người nâng đỡ
Một mentor tuyệt vời luôn là người nâng đỡ đáng tin cậy. Có hai loại nâng đỡ chính mà mình quan sát: nâng đỡ cá nhân và nâng đỡ với thế giới bên ngoài. Nâng đỡ cá nhân là khi bạn sắp xếp các buổi check-in thường kỳ, đồng hành với mentee của bạn mỗi khi bạn ấy có điều gì thắc mắc hoặc ngại hỏi, ngại lên tiếng. Nâng đỡ với thế giới bên ngoài là khi bạn đem tinh lực của mình ra để chắc chắn mentee của bạn sẽ có cơ hội nhận được sự công nhận xứng đáng với công sức bạn ấy bỏ ra. Đó có thể là khi mentor sắp xếp các buổi demo dự án với các đồng nghiệp team khác, hoặc lên tiếng gửi kudos khen ngợi thành tích của mentee trên trang cộng đồng.
Một người bạn của mình, Tommy, có kể về lần đi thực tập đáng nhớ nhất - bạn ấy có những mentor luôn đề cập tới tên bạn ấy mỗi khi tổ chức hoặc công ty có buổi họp demo lớn. Mentor tạo cơ hội Tommy trình bày những thành tích mình đã làm cho đồng nghiệp team khác, tổ chức khác, không để tới cuối thực tập mới làm, mà luôn làm vậy xuyên suốt khiến Tommy luôn cảm nhận được được sự tin tưởng và hỗ trợ lớn nhất để hoàn thành tốt việc được giao.
Người chân thành
Chân thành ở đây với mình không chỉ là đi với mentee mình những lúc thuận buồm xuôi gió, mà còn cùng đồng hành những lúc biển không yên sóng không lặng. Chân thành là khi biết thừa nhận với mentees những gì mình còn thiếu sót. Chân thành là không ngại ngần thẳng thắn với mentee khi có những điều không như mong đợi (về công ty, dự án, tổ chức, nghề nghiệp etc), khi sự thành thật vô cùng cần thiết. Khi bạn ở chương hàng chục, hàng trăm, họ sẽ cần bạn giúp quản lý sự kỳ vọng ngay từ những chương đầu tiên.
Có một cô mentor của mình là một người rất lão làng trong ngành công nghệ. Trong một buổi 1-1, cô đã kể cho mình nhiều về sự thực của ngành mà lúc đó mình cũng không ngờ, như là hạn chế nhắc về sức khoẻ tâm thần (“mental health”), nhất là khi đồng nghiệp của mình toàn nam. Mình tiếp thụ lời khuyên có chọn lọc, không nhất thiết chọn lời này 100%, nhưng mình thật rất cảm kích rằng mentor của mình đã thẳng thắn với mình như vậy. Sự chân thành này khiến mình nuôi ý chí tạo ra thay đổi, làm sao để những cuộc trò chuyện về sức khoẻ tâm thần sẽ luôn được chào đón ở các nơi làm việc công nghệ. Thay đổi có ý nghĩa không chỉ bắt nguồn từ bản thân và cộng đồng (vi mô), mà cũng phải đến từ thay đổi hệ thống (vĩ mô - system). Và những người mentor chúng mình đều có khả năng truyền cảm hứng rất lớn cho sự thay đổi ấy.
—
Bốn cái phẩm chất này được chiêm nghiệm từ trải nghiệm cá nhân mình là mentor và mentee, cũng như trải nghiệm của bạn mình. Mình rất biết ơn những người đã, đang và sắp đi qua đời mình, ai cũng dạy cho mình thật nhiều bài học đáng quý. Họ làm mình muốn cho đi, nên mình hi vọng mình cũng có thể trở thành một mentor thật tốt cho các bạn mentees thế hệ sau.
Mong bạn đọc bài này cũng có thể trang bị được cách trở thành một mentor thật ngầu thật hữu ích nhé :”)
“In learning you will teach, and in teaching you will learn.” – Phil Collins.
Thanks so much for reading!
Thu Anh.
#wotn3 #day12